İaşe Temelli Ekonomik Model: Osmanlı Örneği

Mehmet BATMAN, Sema YILMAZ GENÇ

doi:https://doi.org/

Orjinal Araştırma Makalesi | Düzce İktisat Dergisi 2020, Cil. 1(1) 69-81

İaşe Temelli Ekonomik Model: Osmanlı Örneği

Mehmet BATMAN, Sema YILMAZ GENÇ

ss. 69 - 81 | Makale No: dİd.2020.006

Yayın tarihi: Aralık 31, 2020 | Okunma Sayısı: 419 | İndirilme Sayısı: 699

PDF İndir

Özet

Osmanlı iktisadi modelinin özünde reayanın ve İstanbul’un iaşesi ön planda tutulmaktadır. İktisadi yapını başarısı bolluk ile ölçülmektedir. Ticari malların nüfusun yoğun olduğu bölgelere ulaştırılması sorunu Osmanlı’dan önceki imparatorluklarda da öncelenmiş bir konudur. Osmanlı imparatorluğunun ekonomik modelinde Mısır’dan İstanbul’a gelen tahılın önemsenmesi durumu aynı şekilde Mısır-Roma hattında Roma imparatorluğunda da karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı’dan önce İslam uygarlığında ve Bizans’ta da karşımıza çıkan asker tedarikine dönük toprak yönetimindeki idari yapılanma, tarımsal üretimi önceleyen merkezi idareye bağlı mikro ölçekli bir iktisadi yapıdır. Osmanlı imparatorluğunun taşra yapılanması Tımar sistemi olarak literatürde yer almaktadır. Tımar sistemi merkezi idare tarafından denetlenen ve yerel otoritelere devredilmiş bulunan büyüklüğüne göre çeşitli isim ve yönetim tarzı ile geleneklere sahip idari ve iktisadi bir yapıdır. Sistemin temelinde denetlenebilir olma ve hesaplanabilir olma ilkeleri bulunmaktadır. Sistem merkezi idarenin yıllık olarak toplayabileceği vergi, sahip olduğu asker ve reayanın durumu hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır. Günümüzde merkezi planlamanın ve öngörülebilirliğin iktisadi sistemdeki önemi yerini korumaktadır. Makalenin amacı Osmanlı klasik döneminde iktisadi yapının gerek reayanın huzuru gerekse devletin gücü bakımından üstünlüklerini, imparatorluğun piyasa dinamiklerinin dönemin ekonomi politiğine etki kabiliyetini izah etmektir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, İktisat, Reaya, Merkez, Planlama, İaşe

Bu makaleye nasıl atıf yapılır?

APA 6th edition
BATMAN, M. & GENC, S.Y. (2020). İaşe Temelli Ekonomik Model: Osmanlı Örneği . Düzce İktisat Dergisi, 1(1), 69-81.

Harvard
BATMAN, M. and GENC, S. (2020). İaşe Temelli Ekonomik Model: Osmanlı Örneği . Düzce İktisat Dergisi, 1(1), pp. 69-81.

Chicago 16th edition
BATMAN, Mehmet and Sema YILMAZ GENC (2020). "İaşe Temelli Ekonomik Model: Osmanlı Örneği ". Düzce İktisat Dergisi 1 (1):69-81.

Kaynakça

Aktan, C. Coşkun (1988). Osmanlı Tımar Sisteminin Mali Yönü. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 52, 69-78.

Berkes, Niyazi (2018). Türkiye İktisat Tarihi. İstanbul: İstanbul YKY Yayınevi.

Eryılmaz, Bilal (1992). Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi. İstanbul: Ağaç Yayıncılık.

Faroqhi Suraiya (1978). 16. Yüzyılda Batı ve Güney Sancaklarında Belirli Aralıklarla Kurulan Pazarlar (İçel, Hamid, Karahisar-i Sahib, Kütahya, Aydın ve Menteşe). Ortadoğu Teknik Üniversitesi Gelişme Dergisi, Türkiye Tarihi Üzerine Araştırmalar.

Fukuyama, Francis (1992). The End of History and the Last Man, New York: The Free Press.

Genç, Mehmet (2014). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken.

Gide, C. ve Rist, C. (1949). A History of Economic Doctrines From The Time of The Physiocrats To The Present Days, Boston: D.C. Heath and Company.

Gilpin, Robert (2015). Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği. İstanbul: Kripto Yayınları.

İnalcık, Halil (2003). Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ (1300-1600). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları

İnalcık, Halil (2008). Devlet-i 'Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar- I. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

İslam Ansiklopedisi 32. Cilt, https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/32/C32015734.pdf (10.12.2020).

Kadı Sicilleri, www.kadisicilleri.org (10.12.2020).

Köprülü, Fuad (1986). Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri. İstanbul: Ötüken Neşriyat

Merçil, Erdoğan (2000). Türkiye Selçukluları’nda Meslekler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Öz, Mehmet (2007). TDV İslâm Ansiklopedisi Cilt 34, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/34/C34011303.pdf, (03.02.2020).

Pamuk, Şevket (2015). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.

Pedani, Maria Pia (2017). The Ottoman-Venetian Border (15th-18th Centuries), Venezia: Edizioni Ca’ Foscari - Digital Publishing. https://edizionicafoscari. unive.it/media/pdf/books/978-88-6969-138-6/978-88-6969-138-6.pdf (25.12.2019).

Rasim, Ahmet (2000). Osmanlı Tarihi, Cilt II. İstanbul: Hikmet Neşriyat.

Roux, Jean-Paul (2007). Türklerin Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.

Singer, Amy (2008). Kadılar, Kullar, Kudüslü Köylüler. (Çev: S. Bulutsuz). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı (1993). https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/osmanli-arsivi-yayinlar/3%20NOLU%20M%C3%9CH%C4%B0MME.pdf (10.12.2020).

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı (1995). https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/osmanli-arsiviyayinlar/166_numarali_muhasebei_vilayeti_anadolu_defteri_937_1530(t%C4%B1pk% C4%B1bas%C4%B1m).pdf (21.03.2020).

TDV İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, www.islamansiklopedisi.org.tr (10.12.2020).

Toynbee, Arnold (1978). Tarih Bilinci. İstanbul: Bateş Yayınları.

Cilt 1 Sayı 1

Aralık 2020

Tüm Makaleler