Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Düzce İktisat Dergisi 2023, Clt. 4(2) 29-53
Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Mental Sağlık ile İlişkilendirilen Sosyoekonomik Faktörler
ss. 29 - 53
Yayın Tarihi: Aralık 31, 2023 | Görüntüleme Sayısı: 19/67 | İndirilme Sayısı: 23/81
Özet
Mental sağlık, bireylerin refahı ve üretkenliği için çok önemli olduğu gibi toplumun genel sağlığı ve refahı için de önemli rol oynamaktadır. Beden sağlığından daha önemli olduğunu ifade eden araştırmalar olsa da mental sağlık ve beden sağlığı ayrılmaz bir bütündür ve dolaylı yoldan birbirlerini etkileyebilmektedir. Geniş bir multidisipliner alan olan mental sağlık, günümüzde psikoloji, sosyoloji, psikiyatri, sosyal çalışmalar, nörobilim ve diğer disiplinlerden olmak üzere birçok araştırmacının farklı perspektiflerden incelediği bir konu haline gelmiştir. 2030 Sürüdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında yer alan sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak amacı mental hastalıkları en aza indirmeden mümkün görülmemektedir. Mental olarak sağlıklı bireylerin daha yüksek motivasyona sahip olabilmeleri, daha üretkenlik gösterebilmeleri ve toplumsal uyum sağlamaları daha mümkün olabileceği için iş gücüne olumlu katkıda bulunma ihtimalleri daha yüksektir. Dolayısıyla, yaşam enerjisi ve motivasyonu yüksek toplumlar, üretken ve yetenekli iş gücü niteliği taşıyabileceği için ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı destekleyecektir. Gelişmişlik düzeyi fark etmeksizin toplumların önemli sorunları arasında yer alan mental hastalıklar arasında nedensellik ilişkisi olabilecek birçok sosyoekonomik faktör bulunmaktadır. Bu çalışmada, işsizlik, kişi başına gelir, mental sağlık alanında hizmetler ve istihdam, eğitim düzeyi, sağlık harcamaları, gelir eşitsizliği, yoksulluk, sigara kullanımı ve suç oranı ele alınmıştır. Hiçbir faktör tek başına mental sağlık için bir gösterge olamasa da doğrudan ya da dolaylı yollardan nedensellik ilişkisi gösterebilmektedir. Mental olarak daha güçlü, motivasyonu yüksek, mutlu ve bunları negatif etkileyebilecek depresyon gibi olumsuzlukların olmadığı toplumlar için bu faktörleri iyi değerlendirip bu bağlamda politikalar geliştirmek gerekmektedir.
Anaktar kelimeler: Mental Sağlık, Sürdürülebilir Kalkınma, Kişi Başına Gelir, İşsizlik, Yoksulluk
APA 7th edition
UNLUOGLU, G.A.v.M. (2023). Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Mental Sağlık ile İlişkilendirilen Sosyoekonomik Faktörler. Düzce İktisat Dergisi, 4(2), 29-53.
Harvard
UNLUOGLU, G. (2023). Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Mental Sağlık ile İlişkilendirilen Sosyoekonomik Faktörler. Düzce İktisat Dergisi, 4(2), pp. 29-53.
Chicago 16th edition
UNLUOGLU, Gokcen AYDINBAS ve Merve (2023). "Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Mental Sağlık ile İlişkilendirilen Sosyoekonomik Faktörler". Düzce İktisat Dergisi 4 (2):29-53.
Aca, Z. ve Akdamar, E. (2022). Türkiye’de insana yakışır iş: Bağlam, kavramsallaştırma ve değerlendirme: Bir alan araştırması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 20(1), 271-291.
Adak, N. (2010). Sosyal bir problem olarak işsizlik ve sonuçları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 105-116.
Ağır, H. ve Tıraş, H. (2018). Sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme ilişkisinin nedensellik analizi: Ab örneği. Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 11, 645-647-664.
Alpar, S. M. (2023). Yeni koronavirüs hastalığı “COVID-19” ve sigara. https://lokmanhekim.com.tr/covid-19-ve-sigara/ Erişim tarihi: 12.12.2023.
Arena, A. F., Mobbs, S., Sanatkar, S., Williams, D., Collins, D., Harris, M., Harvey, S. B. ve Deady, M. (2023). Mental health and unemployment: A systematic review and meta-analysis of interventions to improve depression and anxiety outcomes. Journal of Affective Disorders, 335, 450-472.
Ay, S. (2012). Türkiye’de işsizliğin nedenleri: İstihdam politikaları üzerine bir değerlendirme. Yönetim ve Ekonomi, 19(2), 321-341.
Aydınbaş, G. (2023). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre için akıllı ekonomi üzerine bir inceleme. Editörler: Zerrin Dürrü, Sevcan Kapkara Kaya, “Sağlık ve Çevre Ekonomisi Alanında Akademik Araştırmalar” içinde (s.s. 172-191), Bursa: Ekin Yayınevi.
Baranyi, G., Di Marco, M. H., Russ, T. C., Dibben, C. ve Pearce, J. (2021). The impact of neighbourhood crime on mental health: A systematic review and meta-analysis. Social Science & Medicine, 282, 1-16.
Barro, J. (1996). Health and economic growth. Program on Public Policy and Health, Health and Human Development Division. Pan American Health Organization.
Beyaz Sipahi, B. (2022). İşsizlik yardımlarının bireylerin sağlık üzerine etkisi: Türkiye örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), 1912-1923.
Bilgili, M.Y. (2017). Ekonomik, ekolojik ve sosyal boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10(49), 559-569.
Bilir, N. (2008). Sigara ve beyin. http://ssuk.org.tr/eski_site_verileri/pdf/brosur_kitap/Sigara_Beyin_Nazmi_BiLiR.pdf. Erişim tarihi: 15.12.2023.
Bowen, G.A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Bryman, A. (2012). Social research methods. Oxford University Press.
Cansever, İ.H. (2021). Sürdürülebilir kalkınma ve sağlık: Türkiye’nin 2023 hedefleri ile karşılaştırmalı bir değerlendirme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 24(3), 633-650.
Chevalier, A. ve Feinstein, L. (2006). Sheepskin or Prozac: the causal effect of education on mental health. IZA Discussion Papers, No: 2231, Institute for the Study of Labor, Bonn.
CNN TÜRK (2019). 350 milyon kişinin depresyonda olduğu tahmin ediliyor. https://www.cnnturk.com/saglik/350-milyon-kisinin-depresyonda-oldugu-tahmin-ediliyor. Erişim tarihi: 15.12.2023.
Cömertler, S. ve Cömertler, N. (2021). Akıllı kentlerde çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik, Kopen-Hag örneği. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6(1), 317-333, doi:10.30785/mbud.780116.
Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, (59), 89-132.
Davlasheridze, M., Goetz, S. J. ve Han, Y. (2018). The effect of mental health on U.S. county economic growth. The Review of Regional Studies, 48(2), 155-171. http://journal.srsa.org/ojs/index.php/RRS/article/view/900.
Dursun, S. (2012). İşsizliğin sosyo-psikolojik yönü: İşsizlik psikolojisi. Türk Metal, 151, 50-54.
Dustmann, C. ve Fasani, F. (2013). The effect of local area crime on the mental health. IZA Discussion Papers, No: 7711, Institute for the Study of Labor, Bonn.
Erdinç, Z. ve Aydınbaş, G. (2020). Empirical study on health expenditures and its determinants. Journalof Current Researches on Social Sciences, 10(2), 443-460.
Erginöz, E. (2008). Halk sağlığı ve mental hastalıklar. Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizini, (62), 31-40.
Ergül, E. A. (2021). Antidepresan nedir? Ne işe yarar? https://www.psikologofisi.com/ antidepresan-nedir-ne-ise-yarar/ Erişim tarihi: 13.12.2023.
Erikli, S. ve Yücel, A. (2019). Gelir eşitsizliği bireylerin refahını etkiler mi? Türkiye’den bulgular. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 243-260.
Ersel, B. (1998). Türkiye’de planlı dönemde istihdam ve işsizlik sorunları. Sayıştay Dergisi, 9(31), 27-47.
Glesne, C. (2011). Becoming qualitative researchers. (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Çev.). Pearson.
Gültekin, Ö.F. ve İmamoğlu, İ.K. (2023). Ekonomik büyüme ve gelişme mental hastalıkları etkiler mi? Gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerden kanıtlar. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 41(3), 432-452
Gültekin, Ö. F. ve Emsen, Ö. S. (2023). Relations between mental diseases, per capita income and some socio-economic variables: Researches on Brics-T countries. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5(2), 138-157. https://doi.org/10.55050/sarad.1248768
Halpern-Manners, A., Schnabel, L., Hernandez, E. M., Silberg, J. L. ve Eaves, L. J. (2016). The relationship between education and mental health: New evidence from a discordant twin study. Social Forces, 95(1), 107-131. https://doi.org/10.1093/sf/sow035
Hiilamo, H. (2014). Is income inequality ‘toxic for mental health’? An ecological study on municipal level risk factors for depression. PLOS One, 9(3), 1-8. doi:10.1371/journal.pone.0092775.
Işığıçok, Ö. (2009). Küreselleşme sürecinde insana yakışır iş. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (56), 307-331.
Karabıyık, İ. (2009). Türkiye’de işsizliği doğuran nedenler ve işsizliğin yapısı. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 1 (2), 181-201.
Karaman, B. ve Özçalık, M. (2007). Türkiye’de gelir dağılımı eşitsizliğinin bir sonucu: Çok işgücü. Yönetim ve Ekonomi, 14(1), 25-41.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
Knapp, M. ve Wong, G.H. (2020). Economics and mental health: the current scenario. World Psychiatry, 19.
Kocaman, İ. (2017). Türkiye’de ruh sağlığı ne durumda? https://turkiyeraporu.com/arastirma/turkiyede-ruh-sagligi-ne-durumda-9221/ Erişim tarihi: 08.12.2023.
Kublay, G., Terzioğlu, F., Karatay, G. ve Kamışlı, S. (2008). Sigara ve ruh sağlığı. https://havanikoru.saglik.gov.tr/havanikoru/dosya/dokumanlar/sagligimiza_etkileri/Sigara_ve_Ruh_Sagligi.pdf. Erişim tarihi: 15.12.2023.
Kurt, Ş. (2006). İşsizliğin psiko-sosyal sonuçları ve Türkiye üzerine muhtemel etkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51), 357-379.
Kuruvilla, A. ve Jacob, K. (2007). Poverty, social stress & mental health. The Indian Journal of Medical Research, 126(4), 273-278.
Küçükkaraca, N. (2001). Yoksulluk ve kadın, insani gelişme ve sosyal hizmet. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, Ankara.
Layard, R. (2016). The economics of mental health with modern psychological therapy, mentally ill people can become more productive and more satisfied with life. The IZA World of Labor. Doi:10.15185/IZAWOL.321.
Lorenc, T., Petticrew, M., Whitehead, M., Neary, D., Clayton, S., Wright, K., Thomson, H., Cummins, S., Sowden, A. ve Renton, A. (2014). Crime, fear of crime and mental health: Synthesis of theory and systematic reviews of interventions and qualitative evidence. Public Health Research, 2(2). doi: 10.3310/phr02020.
Merriam, S.B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
Mogalakwe, M. (2006). The use of documentary research methods in social research. African Sociological Review, 10(1), 221-230.
Murthy, V. ve Okunade, A. (2009). The core determinants of health expenditure inthe Africancontext: Some econometric evidence for policy. Health Policy, 91(1), 57-62. doi: 10.1016/j.healthpol.2008.10.001.
Neuman, W.L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar III. Cilt (5. Basım). İstanbul: Yayın Odası.
Oral, T. (2019). Ruhsal hastalıklar ve çalışma alanı. İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu. https://www.istabip.org.tr/site_icerik/2019/temmuz/ruhsagligi_sunumu.pdf. Erişim tarihi: 15.12.2023.
Pak, A. ve Gannon, B. (2023). The effect of neighbourhood and spatial crime rates on mental wellbeing. Empirical Economics, 64(1), 99-134.
Patel, V., Burns, J.K., Dhingra, M., Tarver, L., Kohrt, B.A. ve Lund, C. (2018). Income inequality and depression: A systematic review and meta-analysis of the association and a scoping review of mechanisms. World Psychiatry, 17(1), 76-89.
Pybus, K., Power, M., Pickett, K.E. ve Wilkinson, R. (2022). Income inequality status consumption and status anxienty: An exploratory review of implications for sustainability and directions for future research. Social Sciences & Humanities Open, 6, 1-8.
Razzouk, Denise (2017). Mental health economics burden and indirect costs of mental disorders, 10.1007/978-3-319-55266-8(Chapter 25), 381–391.
Sachs, J. (2001). Letter to readers from the Chair of the Commission onMacroeconomics and Health. Geneva, 18.
Sak, R., Şahin Sak, İ.T., Öneren Şendil, Ç. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306.
Sirgy, M. J. (2021). Work wellbeing. In: The Psychology of Quality of Life. Social Indicators Research Series, 83. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-71888-6_17.
Şimşek, B. (2022). Türkiye’de antidepresan satışındaki artış toplumda ruh sağlığının bozulduğunun bir göstergesi mi? https://www.bbc.com/turkce/articles/ckd1ql4q8v1o Erişim tarihi: 13.12.2023.
Taşdemir, G. (2014). Yoksulluğun ruh sağlığı üzerine etkileri. International Journal of Human Sciences, 11(2), 74-88. doi: 10.14687/ijhs.v11i2.2681.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2023). Ulusal Ruh Sağliği Eylem Plani (2020-2023). https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/Yayinlarimiz/Eylem_Planlari/Ulusal_Ruh_Sagligi_Eylem_Plani_2021-2023.pdf. Erişim tarihi: 15.12.2023.
Trautmann, S., Rehm, J. ve Wittchen, H. (2016). The economic costs of mental disorders: Do our societies react appropriately to the burden of mental disorders? EMBO reports, 17(9). https://doi.org/10.15252/embr.201642951.
Trivedi, J. K., Sareen, H. ve Dhyani, M. (2008). Rapid urbanization - its impact on mental health: A South Asian Perspective. Indian Journal of Psychiatry, 50, 161-165.
Ulaş, H. (2008). Ekonomik kriz, nedenleri, boyutları ve etkileri. https://psikiyatri.org.tr/418/turkiye-psikiyatri-dernegi-basin-bulteni-ekonomik-kriz-ve-ruh-sagligi. Erişim tarihi: 15.12.2023.
Ulucak, Z. (2019). Her 4 kişiden biri yaşamlarının bir döneminde ruhsal rahatsızlık geçirme riskiyle karşı karşıya. https://www.aa.com.tr/tr/saglik/-her-4-kisiden-biri-yasamlarinin-bir-doneminde-ruhsal-rahatsizlik-gecirme-riskiyle-karsi-karsiya-/1606607. Erişim tarihi: 15.12.2023.
United Nations. (1987). Report of the World Commission on Environment and Development: Our Commonfuture. United Nations.
van Deurzen, I. A., van Ingen, E. J. ve van Oorschot, W. J. H. (2015). Income inequality and depression: The role of social comparisons and coping resources. Europen Sociological Review, 31(4), 477-489. https://doi.org/10.1093/esr/jcv007
Veldman, K., Bültmann, U., Stewart, R.E., Ormel, J., Verhulst, F.C. ve Reijneveld, S.A. (2014). Mental health problems and educational attainment in adolescence: 9-year follow-up of the TRAILS study. PLOS One, 9(7), 1-7. Doi:10.1371/journal.pone.0101751.
Vitality Works (2018). https://vitalityworks.health/social-wellbeing/ Erişim tarihi: 06.12.2023.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, T., Fidan, F. ve Karataş, V. (2004). İşsizliğin sosyo-psikolojik sonuçları: Sosyo-demogrofik özelliklere göre bireylerin tutumları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (48), 163-184.
Yılmaz, N. ve Bilgiç, R. (2009). İşsizliğin psikolojik etkisini incelemek için kullanılan ölçeklerin güvenirlik ve geçerlikleri üzerine bir çalışma. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 52-65.
Yumuşak, İ. G. ve Yıldırım, D. Ç. (2009). Sağlık harcamaları iktisadi büyüme ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, IV(1), 57-70.
Yüksek, E. (2023). Antidepresan nedir? Antidepresan ilaçları kullanımı. https://www.erdemhastahanesi.com.tr/tr/saglik-kosesi/antidepresan-nedir-antidepresan-ilaclari-kullanimi-444. Erişim tarihi: 13.12.2023.
Zare, H., Meyerson, N.S., Nwankwo, C.A. ve Thorpe, R.J.Jr. (2022). How income and income inequality drive depressive symptoms in U.S. adults, does sex matter: 2005-2016. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 1-15.
WHO World Health Organization (2019). Mental disorders, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders. Erişim tarihi: 06.12.2023.
WHO World Health Organization (2021). Mental health. https://www.who.int/health-topics/mental-health#tab=tab. Erişim tarihi: 06.12.2023.
